Một ngôi nhà đẹp, hoàn hảo là ngôi nhà có thiết kế ấn tượng, tổng thể kiến trúc, nội thất, mỹ thuật phải cân bằng và hài hoà với nhau. Góp phần tăng vẻ đẹp quyến rũ, hoàn hảo cho công trình, các kiến trúc sư rất chú ý tới tỷ lệ vàng trong kiến trúc. Vậy tỷ lệ vàng là gì? Ứng dụng của tỷ lệ vàng trong thiết kế kiến trúc như thế nào? Hãy cùng Kiến Trúc Đăng Quang tìm hiểu rõ hơn qua bài viết sau.

Tỷ lệ vàng là gì?

Tỷ lệ vàng (The Golden Ratio) là một thuật ngữ toán học, hình học, có ký hiệu là φ (phi = 1,61803) theo bảng chữ cái Hy Lạp. Theo đó, tỷ lệ vàng tuân theo dãy Fibonacci là 1 dãy số vô hạn, bắt đầu bằng số 0 và số 1, các số tiếp theo luôn bằng tổng của 2 số liền trước cộng lại. Trình tự bắt đầu như sau: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34,…(ví dụ 1 + 1 = 2, 8 + 5 = 13). Có một điểm thú vị trong dãy Fibonacci là tỷ lệ giữa 2 số liên tiếp nhau luôn luôn gần bằng với 1,61803

Cụ thể là 3/2=1,5; 5/3= 1,66; 8/5= 1,6; 13/8= 1,625…khi các con số càng lớn thì càng tiến tới tỷ lệ vàng.

Sở dĩ gọi là tỷ vàng do nó được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau như hội họa, nhiếp ảnh, sinh học, đặc biệt, nó được sử dụng phổ biến trong thiết kế kiến trúc và nội thất.

Về mặt hình ảnh, tỷ lệ vàng xuất hiện dưới dạng đường xoắn ốc, còn được gọi là đường xoắn ốc Fibonacci hoặc đường xoắn ốc vàng. Một đường xoắn ốc logarit phát triển theo hệ số của tỷ lệ vàng. Nó bắt đầu với tập hợp các ô vuông, mỗi ô vuông tương ứng với 8 số liên tiếp trong dãy và được xếp theo thứ tự như hình bên dưới. Sau đó, vẽ một cung tròn từ góc của số nhỏ nhất đến góc số lớn nhất còn lại, để lộ ra một hình xoắn ốc cân đối hoàn hảo.

Vai trò của tỷ lệ vàng trong kiến trúc

Xét về mặt kiến trúc, tỷ lệ này thường có dạng hình chữ nhật vàng – bất kỳ vật thể, công trình nào có thể chia thành dạng hình vuông và hình chữ nhật đều có thể tạo ra tỷ lệ xấp xỉ bằng 1: 1,61. Vì cả chiều dài và chiều rộng của những hình dạng ấy có thể chia theo tỷ lệ vàng. Hơn nữa, theo lý thuyết cho rằng có thể tăng hoặc giảm tỷ lệ cấu trúc trong khi vẫn duy trì được tỷ lệ vàng.

Trong nguyên lý thiết kế, tỷ lệ là một yếu tố quan trọng quyết định tổng thể của cả công trình. Áp dụng quy tắc tỷ lệ vàng sẽ giúp tạo cảm giác dễ chịu và tự nhiên hơn khi nhìn vào tác phẩm thiết kế của bạn. Nó tạm hiểu là “sự hài lòng thị giác”.

Đại diện cho sự hài lòng thị giác

Nó được dùng để xác định các mối quan hệ giữa chiều rộng và chiều cao của toà nhà, kích thước các chi tiết như mái hiên, các cột, sân, bậc thang, … nhằm đưa đến kết quả mà chúng ta dễ dàng nhìn thấy được là một ngôi nhà, công trình hài hoà, cân xứng, hoàn toàn nằm trong các tỷ lệ.

Tỷ lệ vàng “hiện diện” trong nhiều lĩnh vực đời sống

Tỉ lệ vàng trong hội họa

Từ xa xưa, trên thế giới có rất nhiều tác phẩm kiến trúc, hội họa từ thời cổ đại đến hiện đại đã ứng dụng nó. Như trong lĩnh vực nghệ thuật, các thiên tài âm nhạc có sử dụng yếu tố tỷ lệ vàng để sáng tạo, sáng tác ra những bài hát kinh điển vượt thời đại. Nó còn được con người ứng dụng trong thiết kế từ hơn 4000 năm trước. Nhiều người cho rằng công trình Kim Tự Tháp ở Ai Cập cũng là một trong các công trình có sử dụng tỷ lệ vàng.

Xem thêm: Kiến trúc cảnh quan là gì? Và tầm quan trọng của nó

Đối với thiết kế nội thất

Trong thiết kế nội thất, tỷ lệ vàng đóng vai trò như một thước đo chuẩn xác nhất mà các kiến trúc sư áp dụng để tạo ra sự cân bằng, hài hoà cho các chi tiết trong ngôi nhà. Trong thiết kế nội thất chủ yếu dựa theo quy tắc tỷ lệ vàng hình chữ nhật để thiết kế, bày trí nội thất sao cho phù hợp với những vị trí của căn phòng.

Các kiến trúc sư thường áp dụng quy tắc TLV trong thiết kế nội thất

Nó giúp các kiến trúc sư dễ dàng phân chia không gian, bố trí nội thất hợp lý, trang trí, kết hợp màu sắc hài hoà giữa các không gian với nhau.

Tỷ lệ vàng trong thiết kế nội thất giúp tạo ra sự cân bằng và hài hoà cho căn phòng

Quy tắc 10-30-60 là một trong những tỷ lệ vàng mà các kiến trúc sư áp dụng nhiều nhất khi sơn và trang trí. Cụ thể, khi thiết kế nội thất, một không gian chỉ nên có 3 màu: 1 màu chủ đạo chiếm 60% không gian (tường, sàn), 1 màu chiếm 30% không gian (nội thất), 1 màu chiếm 10% không gian còn lại (trang trí nhỏ) nhằm tạo điểm nhấn cho ngôi nhà.

Các bạn có thể tham khảo thêm một số mẫu nhà đẹp ứng dụng tỷ lệ vàng trong thiết kế nội thất

Một số công trình tiêu biểu trên thế giới áp dụng tỷ lệ vàng trong kiến trúc

Nói chung, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tất cả chúng ta đều bị thu hút một cách tiềm thức đối với những tòa nhà có vẻ ngoài cân đối. Mặc dù ngày nay, những công trình kiến trúc hiện đại có thể mang đến những điểm thú vị trong việc xóa nhòa ranh giới trong kiến trúc. Đôi khi, những kiến trúc sư bỏ qua tỷ lệ vàng để chọn lối kiến trúc cổ điển và truyền thống hơn.

Thế nhưng, tuân theo tỷ lệ vàng trong xây dựng và thiết kế sẽ đảm bảo tính cân bằng và hài hòa. Bởi vậy ngay từ xưa, nhiều công trình cổ đã áp dụng tỷ lệ vàng để xây nên những kiệt tác còn lưu lại đến tận bây giờ.

Trong công trình kiến trúc đền Parthenon tại Hy Lạp

Được kí hiệu bằng ký tự nhằm tưởng nhớ đến nhà điêu khắc Phidias – tác giả của công trình Parthenon.

Công trình đền Parthenon Hy Lạp nổi tiếng thế giới

Nhìn vào phác thảo trên, chúng ta có thể dễ dàng nhận ra các tỷ lệ xoay quanh một hình xoắn ốc. Chính nhờ vào sự trực quan mà nó mang lại, công trình Parthenon mới đạt được sự hài hoà, cân đối, độc đáo có một không hai trên thế giới.

Tác phẩm “Bữa ăn tối cuối cùng” của Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci cũng như nhiều nghệ sĩ khác đã sử dụng quy tắc tỷ lệ vàng để tạo ra tác phẩm tuyệt vời trường tồn cho đến ngày nay.

Tác phẩm “Bữa ăn tối cuối cùng” của Leonardo da Vinci

Trong bữa tiệc, các con số được sắp xếp thấp hơn hai phần ba (lớn hơn hai phần của Golden Ratio), và vị trí của Chúa Giêsu là hoàn toàn được vẽ bằng cách sắp xếp hình chữ nhật theo tỉ lệ vàng trên vải.

Thiết kế trang Redesign của Twitter cũng áp dụng tỷ lệ vàng

Giám đốc sáng tạo của Twitter là ông Doug Bowman đã đăng hình này trên trang Flickr của mình để giải thích “Cho bất cứ ai tò mò về tỉ lệ của #NewTwitter, để biết rằng chúng tôi đã không hề bỏ qua các tỷ lệ nào”.

Quy tắc tỷ lệ vàng được Twitter áp dụng trong bản thiết kế Redesign 2010

Đây cũng là một ứng dụng của tỷ lệ vàng mà Twitter áp dụng trong bản redesign của mình vào năm 2010.

Đền Taj Mahal tại Ấn Độ

Một trong 7 kỳ quan của thế giới, đền thờ Taj Mahal cũng là ví dụ điển hình ứng dụng tỷ lệ vàng trong xây dựng. Khi có tới 67,45% được căn chỉnh theo tỷ lệ vàng. Bức ảnh bên dưới là góc chụp “thần thánh” cho thấy sự cân xứng đến tuyệt đối.

Trên đây là bài viết chia sẻ về những ứng dụng tuyệt vời của tỷ lệ vàng trong kiến trúc cũng như trong cuộc sống. Cảm ơn các bạn đã đón đọc.

Tác giả: Hồng Nhung – Huế Vibe

Đăng Quang

Xin chào, Tôi là Kts. Đăng Quang. Sinh ra và lớn lên tại Thành phố Huế. Tốt nghiệp trường ĐH Kiến Trúc thành phố Hồ Chí Minh. Với đam mê và yêu thích kiến trúc nên muốn chia sẻ thật nhiều kiến thức, thông tin về thiết kế cũng như những mẫu nhà đẹp, xu hướng thiết kế mới đến mọi người. Hy vọng của tôi là muốn đem cái đẹp tới gần với đại đa số.